Każdy nauczyciel pragnie, by szkoła była miejscem, gdzie uczniowie mogą dobrze prosperować. Chcemy, by sale lekcyjne zachęcały dzieci do pogłębiania wiedzy i zdobywania nowych umiejętności, by były miejscem, gdzie dzieci będą się czuć bezpiecznie. Już przed pandemią i przejściem szkół na zdalne nauczanie, pracownicy placówek edukacyjnych zaczęli zauważać znaczny wzrost niepokojącego i agresywnego zachowania u dzieci, które mogą osłabiać umiejętność przyswajania wiedzy i poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkolnej społeczności. Coraz częściej nauczyciele uskarżają się na werbalne i fizyczne wybuchy agresji skierowane w nich samych, jak i na innych uczniów. Wśród tych zachowań często pojawiają się: bicie, plucie, kopanie, wyzywanie, przeklinanie, wrzeszczenie, rzucanie przedmiotami oraz wiele innych niepokojących zachowań. W niektórych szkołach powyższe zachowania przeszły niemal do porządku dziennego, często zupełnie uniemożliwiając prowadzenie zajęć.
Skąd w uczniach bierze się agresja?
Kiedy dzieci atakują werbalnie lub fizycznie, trzeba pamiętać, że ich zachowanie jest sposobem komunikowania niepokoju. Zazwyczaj agresywnie zachowujące się dzieci doświadczyły w swoim życiu jakiegoś rodzaju traumy. Trauma może mieć ogromny wpływ na dzieci, a nawet sprawić, że staną się niestabilne emocjonalnie. Nauczyciele i pracownicy placówek edukacyjnych powinni uczyć się interpretować niewłaściwe zachowania uczniów, jak i sposobów łagodzenia konfliktów i pomocy dzieciom w radzeniu sobie z przytłaczającymi uczuciami.
Jak poradzić sobie z agresją w klasie?
Nauczyciele nieustannie poszukują odpowiedniego sposobu na radzenie sobie z agresją w klasie. Gwałtowny wzrost wahań zdrowia psychicznego u dzieci spowodowany przez pandemiczny okres izolacji sprawił, że potrzeba znalezienia skutecznego rozwiązania tego problemu jest większa, niż kiedykolwiek wcześniej.
Kiedy masz do czynienia z uczniem, który przejawia agresywne zachowania w stosunku do innych uczniów, czy nawet w stosunku do Ciebie samego, ważne jest, by dać mu do zrozumienia, że takie zachowanie nie będzie tolerowane w Twojej klasie. Dodatkowo Twoim celem powinno być wypracowanie z tym uczniem lepszego podejścia do rozładowania emocji i rozwiązywania konfliktów z rówieśnikami. Nigdy, pod żadnym pozorem nie staraj się agresywnego ucznia ośmieszyć, bądź upokorzyć. Prawdopodobnie zmaga się on z problemami emocjonalnymi i taka próba „ukarania” ucznia może tylko pogłębić jego problem i powodować kolejne napady agresji. Zalecane jest również unikanie bardzo surowych kar. Ciężkie kary mogą tylko kumulować w dziecku złe emocje i jeszcze bardziej zmotywować go do agresywnych zachowań. Nie oznacza to jednak, że nie ma sposobów na radzenie sobie z takimi uczniami!
Jak rodzić sobie z agresywnym dzieckiem?
Bądź asertywny. Jeśli między dwojgiem uczniów dochodzi do bójki, użyj głośnego i stanowczego głosu, by zakończyć walkę. Jeśli to nie pomoże, możesz spróbować skierować ich uwagę na coś innego, coś zupełnie niemądrego i niespotykanego, co zaciekawi walczącą dwójkę (Patrzcie! Sufit zaraz się zawali!). Jeśli nadal się nie przestaną się bić i nie możesz ich rozdzielić, wyślij ucznia do dyrekcji po pomoc. Jeśli gromadzi się tłum dzieci, nalegaj, aby odeszły lub usiadły, być może klaszcząc w dłonie, aby zwrócić ich uwagę. Po zakończeniu incydentu spotkaj się z walczącymi, aby mogli przekazać ci swoje wersje tego, co się wydarzyło, abyś mógł pomóc im rozwiązać wszelkie problemy i kwestie sporne. Daj im do zrozumienia, że bójki absolutnie nie będą tolerowane i nie są dobrym sposobem na rozwiązywanie sporów. Nie podnoś na nich głosu, mów spokojnie, ale stanowczo. Pokaż im, że mogą Ci zaufać i zawsze mogą poprosić Cię o pomoc. Powiadom również rodziców.
Z agresywnym uczniem rozmawiaj spokojnie i stanowczo. Mów stanowczo i rzeczowo w rozmowie z agresywnym uczniem. Odpowiadając uczniowi, zwracaj uwagę na swój język werbalny i niewerbalny. Nawet jeśli na ciebie krzyczy, zachowaj spokój. Pozwól mu wyrazić to, co spowodowało jego zdenerwowanie bez przerywania mu, a następnie wykaż zrozumienie dla jego uczuć. Pokaż, że Ty również miewasz gorsze chwile i czasem odczuwasz podobne emocje, ale jego zachowanie nie jest odpowiednią reakcją na radzenie sobie z nimi. Unikaj krzyżowania ramion, wskazywania palcem lub gróźb, ponieważ może to spotęgować jego gniew i wzmocnić opór.
Pozwól agresywnemu uczniowi ochłonąć.
Dobrym sposobem na uspokojenie ucznia może być odseparowanie go od reszty klasy i dać mu chwilę na uspokojenie swoich negatywnych emocji. Separacja od rówieśników da również sygnał, że nikt z obecnych nie toleruje takiego zachowania. Poproś ucznia, by usiadł na krześle i poinstruuj go, aby pozostał cicho. Poinformuj go, że może wrócić do zajęć klasowych po określonej liczbie minut. Jeśli opuści krzesło lub zacznie działać w sposób destrukcyjny, zresetuj zegar do zera.
Gdy emocje ucznia opadną, przeprowadź z nim prywatną rozmowę.
Chociaż może on oczekiwać, że zareagujesz represyjnie, zaskocz go i bądź wspierająca. Wyraź swoje przekonanie, że może rozwiązać problemy bez krzywdzenia swoich rówieśników i destruktywnego zachowania. Powiedz mu, że myślisz, że musi być zdenerwowany czymś, przez co stracił kontrolę i pokaż, że chcesz zrozumieć jego niepokój. Jeśli otworzy się przed tobą, słuchaj uważnie, nie przerywając. Mówiąc spokojnym głosem, powiedz mu, że rozumiesz, dlaczego był zdenerwowany, ale podkreśl, że musi znaleźć sposób na wyrażenie swojej złości słowami, a nie rękami. Bądź dla ucznia wsparciem, spraw, by widział w Tobie sprzymierzeńce i przyjaciela, do którego może przyjść z każdym swoim problemem.
Wymagaj, ale nie zmuszaj do przeprosin.
Nie zmuszaj agresywnego ucznia do powiedzenia, że jest mu przykro, ponieważ może to podsycić jego gniew, jednak mocno go zachęć do naprawienia szkody wobec ucznia, którego uderzył. Jeśli będzie chciał przeprosić, pomoże to złagodzić zranione uczucia i uniknąć przyszłych konfliktów
Wprowadź formularz zachowania.
Po tym, jak walczący uczniowie się uspokoją, poproś ich o wypełnienie formularza opisującego, co wywołało ich konflikt, jak się zachowali i jak mogli inaczej poradzić sobie z tą sytuacją. Spotkaj się z obydwoma uczniami, aby omówić ich odpowiedzi. Formularz zawiera zapis incydentu, który możesz wykorzystać podczas spotkań z rodzicami i/lub dyrekcją, a także pomaga uczniom nauczyć się analizować swoje zachowanie i zastanowić nad tym, jak postąpili oraz szukać alternatywnych sposobów rozwiązywania konfliktów.
Jak zapobiegać agresji w szkole?
Wychwalaj dobre zachowania
Nie chodzi tu o ignorowanie negatywnych zachowań, lecz o zwracanie uwagi na ucznia, gdy robi coś dobrego. Rozpoznawanie i pozytywne reagowanie na zachowania, do których chcemy zachęcać, daje lepsze rezultaty niż karanie i krytykowanie ucznia za rzeczy, które chcemy, aby przestało robić. Pełne skupienie uwagi na zachowaniach, które mamy nadzieję w dzieciach pogłębić, musi iść w parze z jasno określonymi zasadami i granicami, które są konsekwentnie egzekwowane. Ignorowanie drobnych występków spowoduje, że zachowanie to z czasem wygaśnie. Konsekwencje innych niewłaściwych zachowań lub łamania zasad powinny być przedstawiane konsekwentnie i w sposób rzeczowy, pozbawiony emocji. Konsekwencje te mogą obejmować różnorodne działania, na przykład odebranie punktów z zachowania lub utratę przywileju.
Nauczyciele powinni mieć pozytywne oczekiwania wobec uczniów, wyraźnie ucząc umiejętności społecznych i emocjonalnych, zapewniając pozytywną, konkretną informację zwrotną odnośnie zachowania dzieci. Takie postępowanie tworzy środowisko, które działa jako „czynnik ochronny” dla uczniów z historią trudnych zachowań.
Wsparcie
Nie ma łatwego sposobu na zniwelowanie problemu tak skomplikowanego, jak agresja w szkole. Jednak nie ulega wątpliwości, że nauczyciele i szkoły potrzebują zwiększonego wsparcia w związku tym problemem. Nauczyciele potrzebują szkolenia, ale sami nie są w stanie poradzić sobie z tą sytuacją. Tak poważny temat wymaga zaangażowania całej szkoły. I tak jak uczniowie i ich rodziny potrzebują wsparcia, tak samo potrzebują go nauczyciele i inny personel szkoły.
Sprawdź też jak zapanować nad klasą!
