Praca nauczyciela bywa niekiedy bardzo ciężka. Wpływa na to wiele czynników, m.in. sytuacja klasowa, relacje w gronie pedagogicznym, kontakty z rodzicami. Jak się często okazuje, problemem, który niekiedy spędza sen z oczu nauczycielowi jest...dyscyplina w klasie ;) Dzisiaj przedstawiamy Wam kilka porad, jak zdyscyplinować grupę, zachowując jednocześnie dobre relacje z uczniami.
Brak dyscypliny w klasie
Kiedy możemy stwierdzić, że grupa nie jest zdyscyplinowana? Po czym możemy poznać, że uczniowie nas nie słuchają? Wreszcie, gdzie jest odpowiednia granica pomiędzy zabawną atmosferą w grupie, a brakiem dyscypliny?
Wg Levina i Nolana brak dyscypliny wśród grupy klasowej możemy poznać, jeśli:
- Zakłócony zostanie akt nauczania
- Zakłócone zostaje prawo innych do nauki
- Sytuacje, które mają miejsce w klasie są psychicznie lub fizycznie niebezpieczne
- Zostaje zniszczona czyjaś własność
Jako przykłady braku dyscypliny w klasie możemy podać przede wszystkim: krzyczenie, głośne rozmowy, przeszkadzanie innym, dokuczanie, niszczenie przedmiotów, rzucanie przyborami etc.
Przyczyny braku dyscypliny w klasie
Każdemu nauczycielowi marzy się wzorowa dyscyplina w klasie. Niestety coraz rzadziej spotykamy klasy szkolne, w których znajdują się uczniowie nie sprawiający trudności. Warto wiedzieć, że za każdym trudnym zachowaniem ucznia stoją konkretne przyczyny.
Do najczęstszych powodów braku dyscypliny u ucznia zalicza się poszukiwanie uwagi. Uczeń, który chce budzić zainteresowanie, nie tylko ze strony nauczyciela, ale także całej klasy, stawia siebie w centrum grupy. Potrzeba uwagi często wynika z tego, że uczeń nie potrafi zdobyć sympatii innych przez zachowania aprobowane społecznie. Kiedy zachowuje się nieodpowiednio budzi o wiele większe zainteresowanie klasy, niż gdyby miał się podporządkować. Dyscyplina w klasie od zaspokojenia potrzeby uwagi tych uczniów.
Inną przyczyną braku dyscypliny w klasie jest walka o władzę. Uczniowie poprzez posiadanie władzy, dominację oraz zarządzanie grupą, budują poczucie własnej wartości. Nauczyciel jest zagrożeniem dla ucznia walczącego o władzę. Wyraża to przez sprzeciw, kłamstwa, ignorancję nakazów i zakazów. Bez względu na podjęte działania, uczeń zawsze osiąga niejako sukces - ponieważ jego celem jest wciągnięcie nauczyciela w dyskusję i próba sił. Dyscyplina w klasie zależy tutaj od rozwiązania tego problemu w relacji nauczyciel - uczeń walczący o władzę.
Dyscyplina w klasie jest również zaburzona przez uczniów, którzy wyrażają potrzebę zemsty. Uczeń, który wielokrotnie podejmował próby uwagi, nie osiągając jednak zamierzonych efektów ma poczucie niższości wobec innych. Czuje się niesprawiedliwie traktowany, tym bardziej jeśli jest określany jako “uczeń sprawiający nieustannie problemy”. Dziecko w tym przypadku często podejmuje próby krzywdzenia innych - popycha koleżanki i kolegów, niszczy ich przedmioty, grozi, używa przekleństw, niejednokrotnie jest agresywne. Wymierzone kary i konsekwencje zachowania budzą w nim jeszcze większe poczucie niesprawiedliwości i niezrozumienia, dlatego intensyfikuje swoje działania. Niestety uczeń, który poszukuje zemsty często w wyniku swojego zachowania jest odrzucany przez grupę i nielubiany.
Bezradność ucznia, również może stać się przyczyną braku zdyscyplinowania. Uczniowie ci zazwyczaj z góry zakładają swoją porażkę - nie wykonują ćwiczeń, ponieważ sądzą, że nie są w stanie ich samodzielnie dokończyć. Często zachowując się w sposób “bezradny” chcą uniknąć odpowiedzialności. Rzadko podejmują interakcję z nauczycielem bądź rówieśnikami. Bardzo ciężko jest zmotywować takiego ucznia do pracy. Wzbiera w nim frustracja kiedy stawia mu się wymagania. Przekazuje wszystkim jasny sygnał: “jak zostawicie mnie w spokoju, nie będę nikomu przeszkadzał.”
Jak zrozumieć dziecko, które nie jest zdyscyplinowane?
Dyscyplina w klasie nie zależy tylko i wyłącznie od kompetencji wychowawcy. Jest przede wszystkim wynikiem niezaspokojonych potrzeb dziecięcych. Zazwyczaj, kiedy dziecko jest niegrzeczne, sygnalizuje w ten sposób, że któraś z jego podstawowych potrzeb jest niezaspokojona. Do potrzeb dziecka należy: poczucie bezpieczeństwa, docenienia i zauważenia, poczucie sensu tego co robi, potrzeba zauważania czynionych przez niego postępów, akceptacja i przynależność, etc.
Krótki poradnik jak zdyscyplinować grupę :)
- Pamiętaj, że bardzo ważne jest pierwsze wrażenie. Dzieci na początku pracy z Tobą, będą badać Twoje granice. Jeśli zauważą, że jesteś spolegliwy - dyscyplina w klasie nie będzie miała miejsca.
- Konsekwencja. Jeśli przedstawisz swoim uczniom zasady funkcjonowania w klasie, po czym sam nie będziesz ich egzekwował, brak dyscypliny masz zapewniony. Pokaż uczniom, że nie rzucasz słów na wiatr. Mów raz - nie powtarzaj poleceń w nieskończoność. Niech dzieci wiedzą, że kiedy mówisz, trzeba słuchać. Taka postawa jest także uczeniem dzieci odpowiedzialnej edukacji.
- Polecenia wydawaj w sposób pewny. Nie możesz być nauczycielem, który błaga ucznia o to, by się dobrze zachowywał. Twoje komunikaty powinny być jasne i stanowcze.
- Panuj nad emocjami - cóż to za nauczyciel, który nieustannie jest wyprowadzany z równowagi? Pamiętaj, że im więcej emocji, tym trudniej później wyjść z sytuacji. Zachowaj spokój, panuj nad swoimi gestami i mimiką.
- Relacja - ciężko o dyscyplinę, kiedy brak autorytetu. A najlepszym sposobem na autorytet u ucznia, jest wejście z nim w relację. Pokaż swoim uczniom, że interesujesz się każdym z nich - nawet jeśli są tacy, którzy sprawiają Ci duże trudności. Bądź otwarty na rozmowy także poza lekcjami, interesuj się ich pasjami, samopoczuciem, tym co dla nich ważne.
- Dbaj o dobrze przygotowane lekcje. Kiedy uczeń nie ma poczucia dynamizmu lekcji, stale używane są metody podające wiedzę, jest znudzony. Kiedy nie czujesz się pewnie w prowadzeniu zajęć przez wcześniejsze niewystarczające przygotowanie się do nich - uczniowie to wyczują. Poczuj flow na swoich lekcjach, w końcu od Ciebie zależy czy zainteresujesz dzieci swoim tematem ;)
