Pierwsza pomoc w szkole podstawowej – co musisz wiedzieć?

Pierwsza pomoc przedmedyczna to ogół czynności, które służą podtrzymywaniu funkcji życiowych osoby poszkodowanej aż do momentu przyjazdu pogotowia ratunkowego. W zależności od zaistniałych obrażeń bądź okoliczności niefortunnego zdarzenia może okazać się konieczne podjęcie innych czynności. Skaleczenia czy drobne zadrapania raczej nie powinny przysporzyć większych trudności. 

To jednak problem może pojawić się, gdy dziecko ulegnie poważnemu wypadkowi, który wymaga natomiast szybkiej i zdecydowanej reakcji ze strony osób zobligowanych do udzielenia pomocy. W przypadku dzieci w szkole podstawowej jest to niezwykle istotne, gdyż to właśnie one są w szczególności narażone na mniej bądź bardziej poważne zdarzenia. O czym pamiętać, udzielając pierwszej pomocy w szkole i jak prawidłowo do tego podejść?

Pierwsza pomoc w szkole a prawo

Ustawa z dnia 12 kwietna 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami mówi o tym, że do udzielenia pierwszej pomocy w szkole podstawowej zobowiązani są wszyscy wymienieni w niej pracownicy, nie tylko nauczyciele. Warto mieć na uwadze aktualnie obowiązujące rozporządzenie, gdyż dzieci w wieku wczesnoszkolnym ulegają wypadkom częściej aniżeli nastolatkowie, co nakłada zaś na pracowników szkoły konieczność zapoznania się z podstawowymi zasadami. Pierwsza pomoc przedmedyczna ma bowiem na celu nie tylko ochronę życia i zdrowia poszkodowanego, ale również skuteczne minimalizowanie negatywnych następstw, jakie mogłyby wyniknąć na skutek braku podjęcia natychmiastowej akcji ratunkowej. 

Każdy uczeń powinien czuć się w pełni bezpiecznie w placówce szkolnej i stąd też kładziemy szczególny nacisk na kurs pierwszej pomocy, który zapewni uczniom fachową pomoc w razie nagłego zdarzenia, a także na odpowiednie wyposażenie placówki. Apteczka pierwszej pomocy powinna znaleźć się we wszystkich pomieszczeniach, w tym w salach lekcyjnych, pokoju nauczycielskim, pracowniach czy świetlicach, dzięki czemu zobligowany do udzielenia pomocy pracownik szkoły będzie mógł podjąć się ratowania życia jeszcze przed przyjazdem karetki.

RKO u dzieci

RKO u dzieci – innymi słowy resuscytacja krążeniowo-oddechowa, prowadzi do przywrócenia podstawowych funkcji życiowych pacjenta, u którego podejrzewa się nagłe zatrzymanie krążenia i oddychania. W przypadku dzieci czynności medyczne określane mianem RKO przebiegają poniekąd inaczej aniżeli u dorosłych. To jednak strach czy wszechobecna panika na pewno nie są tutaj wskazane. Liczy się szybka reakcja i znajomość zasad pierwszej pomocy, gdyż niepodjęcie jakichkolwiek działań zmniejsza szanse na przeżycie. Prawidłowo przeprowadzona resuscytacja krążeniowo-oddechowa u dziecka polega na uciskaniu klatki piersiowej naprzemiennie z oddechami ratowniczymi  w celu przywrócenia funkcji życiowych. Uciśnięcie klatki piersiowej prowadzi do przepływu krwi przez serce, oddechy ratownicze dostarczają natomiast tlen do mózgu osoby poszkodowanej. 

Czynności te wykonujemy aż do momentu przyjazdu pogotowia ratunkowego lub powrotu pierwszych oznak życia. RKO u dzieci jest jednak bardzo wyczerpujące, tym samym radzimy zawołać drugą osobę do pomocy, która w razie konieczności przejmie akcję ratunkową. Zanim jednak podejmiecie jakiekolwiek kroki, należy bezwzględnie ocenić warunki otoczenia. Dopiero w sytuacji, gdy waszemu zdrowiu i życiu nie będzie nic zagrażać – będziecie mogli przejść do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

RKO u dzieci – ile uciśnięć?

RKO u dzieci rozpoczynamy od obserwacji ruchów klatki piersiowej i udrożnienia dróg oddechowych poprzez uniesienie brody ku górze. Ocena oddechu oparta jest o zasadę widzę-słyszę-czuję. Nachylamy się nad poszkodowanym w pozycji klęczącej i sprawdzamy, czy oddycha i jest przytomny. Jeżeli nie, wówczas należy podjąć odpowiednie kroki, by zminimalizować ryzyko wystąpienia poważnych powikłań. Co istotne, wykonywanie gwałtownych ruchów w tym wypadku jest niewskazane, gdyż może prowadzić do wystąpienia uszkodzeń w obrębie szyi. Dodatkowo warto sprawdzić, czy w obrębie jamy ustnej nie znajduje się ciało obce, które uniemożliwia samodzielne oddychanie. Tuż po przeprowadzeniu tych oto czynności przechodzimy do wykonania 5 oddechów ratowniczych bezpośrednio przed uciśnięciem klatki piersiowej. Następnie RKO powinno przebiegać w schemacie 30 ucisków (100-120 ucisków na minutę) na 2 oddechy ratownicze.

Aby uciskanie klatki piersiowej przyniosło widoczne rezultaty, klatka piersiowa powinna wrócić do pierwotnego kształtu tuż po każdym ucisku, tym samym należy zwrócić uwagę na głębokość i miejsce uciśnięć. Uciski wykonujemy w okolicy wyrostka mieczykowatego (miejsce łączące łuki żebrowe dolnych żeber) na głębokości ⅓ klatki piersiowej.

Pierwsza pomoc u dzieci

Kurs pierwszej pomocy w przypadku nauczycieli oraz pozostałych pracowników to absolutna konieczność. Niefortunne wypadki mogą zdarzyć się na każdym kroku i to od pracowników placówki zależy, jak przebiegnie pierwsza pomoc przedmedyczna. Są oni bowiem zobligowani nie tylko do przeprowadzenia ogółu czynności wskazanych wyżej, ale również do wezwania pogotowia ratunkowego i zawiadomienia rodziców poszkodowanego. 

W zależności od zaistniałej sytuacji może okazać się, iż będzie konieczne przeprowadzenie zupełnie innych czynności. Niemniej jednak główna zasada, jaką należy się kierować, brzmi – nie szkodzić. Pracownik szkoły podstawowej niosący pomoc uczniowi powinien zadbać i o własne życie, i o życie poszkodowanego.

Pierwszym krokiem jest oczywiście ocena aktualnej sytuacji. Uczeń, który nie reaguje na wołanie bądź próbę delikatnego potrząśnięcia za ramiona – wymaga udrożnienia dróg oddechowych i przeprowadzenia RKO. W przypadku prawidłowego oddechu nie pozostaje nic innego, jak ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej oraz obserwować oddech aż do przejęcia czynności przez wykwalifikowany personel medyczny.

Jeżeli mamy natomiast do czynienia z krwią bądź innego rodzaju płynami ustrojowymi, należy pamiętać o założeniu jednorazowych rękawiczek i maseczki w celu ochrony przed kontaktem z materiałem zakaźnym. Wszelkie rany bądź złamania należy dodatkowo zabezpieczyć. Z pomocą tutaj przyjdzie apteczka pierwszej pomocy, wyposażona w środki do dezynfekcji i materiały opatrunkowe.

Uczeń z padaczką

Uczeń przewlekle chory na padaczkę może wykazywać nawracające regularnie ataki, również w trakcie pobytu w szkole. Rolą rodzica oraz nauczyciela jest zapewnienie mu odpowiednich warunków, a także w razie konieczności – udzielenie pierwszej pomocy. Procedura postępowania z uczniem chorym na padaczkę jest ściśle uregulowana i tak ważne jest dokładne zapoznanie się z przebiegiem postępowania. Gdy w trakcie lekcji dojdzie do napadu padaczkowego, tym samym u dziecka wystąpi atak drgawek bądź nagła utrata przytomności, należy zachować spokój, zanotować godzinę wystąpienia pierwszych objawów i wezwać pogotowie ratunkowe, a także:

• usunąć wszelkie niebezpieczne przedmioty z otoczenia, gdyż mogą one doprowadzić do poważnego urazu,
• odwrócić ucznia na bok, by umożliwić mu samodzielne oddychanie,
• nie krępować swobody ruchów i nie wkładać mu niczego do ust

Tuż po ustąpieniu objawów należy nawiązać kontakt z uczniem i odwrócić go na lewy bok. Zdarza się niekiedy, iż po tym czasie uczeń przewlekle chory zacznie wymiotować. Wówczas odchylamy jego głowę, by nie doszło do uduszenia treścią żołądkową. Jeżeli atak padaczkowy trwa dłużej niż pięć minut, konieczna może okazać się specjalistyczna pomoc.

Alergik w szkole

Pierwsza pomoc przedmedyczna dotyczy także uczniów zmagających się na co dzień z alergią, gdyż może ona wpływać na ich funkcjonowanie w trakcie lekcji. Nauczyciele oraz pozostali pracownicy są bowiem zobligowani do udzielenia pomocy w razie nagłej sytuacji. Jak natomiast pomóc dziecku z alergią? W tym wypadku warto przede wszystkim poprosić rodziców dziecka o zaświadczenie lekarskie, potwierdzające alergię oraz listę przyjmowanych leków, co umożliwi pracownikom podjęcie jakichkolwiek działań. Dobrze, by rodzic pozostawił zapasowy lek w placówce na wypadek gdyby uczeń zapomniał zabrać go z domu. W zależności od rodzaju objawów należy zachować spokój i udać się do pielęgniarki, która na podstawie wcześniej opracowanej procedury działania zapewni mu opiekę. Jeżeli stan zdrowia ucznia nie poprawia się pomimo przeprowadzonej inhalacji i podanych leków, należy powiadomić o tym fakcie rodziców.

Udzielenie pierwszej pomocy uczniowi to obowiązek każdego pracownika placówki. Pamiętajcie jednak, by zadbać również o własne zdrowie i życie.